Мыйзамдарга жана МСТны колдонуу практикасын анализдөөнүн жүрүшүндө МСТ сынактык жол-жобосунда бир катар көйгөйлөр аныкталды. Төмөндөгү текстда ошол көйгөйлөрдү (сынактык жол-жоболордун баскычтары боюнча топтоштурулган), ошондой эле аларды чечүү боюнча сунуштамаларды көрүүгө болот.

• мамлекеттик органдардын сайттарында социалдык маселелер тууралуу электрондук маалымат базасын түзүү мүмкүнчүлүгүн караштыруу. Ал жакка жарандар жана жарандык коом уюмдары каалаган учурда өз сунуштарын жиберип турмак,
• тиги же бул калктуу конуштар, региондор жана өлкө боюнча белгилүү бир убакытка эң олуттуу социалдык маселелерди аныктоо үчүн атайын изилдөөлөрдү өткөрүү,
• социалдык программаларды МСТ механизмдери аркылуу чечүү боюнча каржылоо үчүн эң олуттуу социалдык маселелерди аныктоо максатында коомдук угууларды өткөрүү.

​Сунуштамалар Каржы министрлиги акыркы 5 жылда МСТга каражат бөлгөн статистикасын изилдөө, эң акыркы датасын алып, аны сынакты жарыялоо күнү катары сунуштоо. Сынак тууралуу жарыя менен бирге жеңүүчүлөрдү тандоонун критерийлерин басып чыгаруу зарыл.

Сунуштамалар Сынактарды өткөрүү тартиби жана каржыланган долбоорлор тууралуу маалымат жарандар үчүн жеткиликтүү болуш керек жана Коомдук Биринчи канал аркылуу (өлкөдөгү эң белгилүү сыналгы жана үналгы) социалдык жарнама катары жарыяланыш керек, ошондой эле СӨМ сайтында дайыма ачык жерде илинип туруш керек. КЭУ-кызмат көрсөтүүлөрдү жеткирүүчүлөрдүн маалымат базасын түзүү зарыл,ошондой эле МСТны ишке ашыруунун алкагында сапатсыз кызмат көрсөткөн, же кандайдыр бир мыйзамдарды бузган коммерциялык эмес уюмдардын “кара” жана “күңүрт” тизмелерин түзүш керек. Мыйзамдарда катышуучуларга сынактын натыйжаларын жеткирүүнүн жана билдирүүнүн механизми жана мөөнөттөрү каралышы абзел. Мисалы, SMS жөнөтмө аркылуу жана электрондук почта менен КЭУ-МСТ катышуучулардын маалымат базасына киргизилген коммерциялык эмес уюмдарга маалымат жеткирсе болот. Бул болсо КЭУга маалымат базасында өздөрү тууралуу маалыматтарды өз убагында жаңылап турууга көмөктөшөт.

Сунуштамалар МСТ боюнча сынакка документтер берүүнүн татаалдыгы. Сынакка катышуу үчүн документтердин пакетин даярдоо процесси түйшүктүү болот жана кымбатка турат. Ошону менен катар сынакка катышуу үчүн катышуучулардын уюмдаштыруу документтерин эки тилде жана нотариалдык жактан күбөлөндүрүлгөн эки нускада берүү талап кылынат. Сынакка катышууну каалаган КЭУ алыскы аймакта жайгашканына карабастан документтерди өткөрүү үчүн Бишкекке келүүгө мажбур болгону кырдаалды татаалдаштырууда. Себеби документтерди кабыл алган сынактык комиссия иш жүзүндө өлкөнүн борбор калаасы Бишкекте гана Социалдык өнүктүрүү министрлигине караштуу түзүлөт.Мунун баары сынакка катышуу үчүн документтерди тапшыруу процессин КЭУ үчүн кымбат жана түйшүктүү кылып жатат.

Сунуштамалар Мыйзамдарда сынактык документтерди эки бөлүккө бөлүүнү караштыруу зарыл:

• купуя (долбоордук сунуштар жана анын бюджети);
• ачык документтер (уставдын, күбөлүктүн жана башка документтердин көчүрмөлөрү).

• КЭУнун өкүлүнүн жеке тапшыруусу;
• почта боюнча, атайын кат менен;
• электрондук почта аркылуу;

​Сынакка катышуу үчүн биринчи жолу табыштама берген коммерциялык эмес уюм мамлекеттик тапшырыкчы жыл сайын долбоордук сунушту (сүрөттөлүшүн жана бюджетти) гана талап кыла алгыдай болгон маалымат камтылган документтерди толтуруп, маалымат базасына катталууга тийиш.Мындай учурда КЭУ акыркы жолу бергенден бери өзгөргөн документтерди гана тапшырып калат (мисалы, уставга өзгөртүүлөрдү жана толуктоолорду киргизген учурда).

Долбоордук сунуштарды баалоонун жол-жоболору Мыйзам сынактын жеңүүчүлөрүн тандап алуунун так критерийлерин камтыбайт. Критерийлер мыйзам алдындагы акттарга киргизилген,бирок алар таптакыр натыйжасыз. Себеби:

•  баалоо критерийлери так эмес жана атүгүл комиссия мүчөлөрүнүн өздөрүнө да аларды ар түрдүүчө чечмелөөгө мүмкүнчүлүк берет;
• мыйзамдарда факультативдик критерийлер жок, алар тиги же бул сынактын өзгөчөлүгүн эсепке алуу менен комиссиянын кароосу боюнча киргизилмек;
• комиссия көңүлгө алган бир катар маанилүү факторлор расмий критерий катары бекитилген эмес. (мисалы, долбоордун бюджетиндеайлык акынын сунушталган көлөмдөрү). Ошондой эле долбоордук сунуштарды объективдүү эмес баалаган учурлар кездешет. Комиссиянын ар кайсы мүчөсү бир эле критерий боюнча койгон баллдар таптакыр ар башка болушу мүмкүн. Бул болсо комиссия мүчөлөрүнүн компетентсиздиги жана критерийлердин так эместиги тууралуу божомолдорду жасоого жол ачат. Практикада төмөн балл алган (башка КЭУларга салыштырмалуу) КЭУ сынактын жеңүүчүсү деп табылган, бул болсо андан жогору балл алган КЭУнун нааразычылыгын жараткан учурлар кездешет.

​Сунуштамалар Табыштамаларды баалоонун бардык критерийлери сынак тууралуу кулактандыруу жайгаштырылган учурда эле жарыяланыш керек. Ошондой эле учурда мыйзамдарда бекитилип калган табыштамаларды баалоо критерийлерин жана өз-өзүнчө критерийлер боюнча баллдарды жайлаштыруунун тартибин кайра карап чыгуу зарыл. Сынактын айрым бир түрлөрүнүн өзгөчөлүктөрүн эсепке алуу үчүн комиссиянын кароосуна факультативдик критерийлерди киргизүү мүмкүнчүлүгүн караштыруу зарыл. Критерийлерди иштеп чыгууда иш жүзүндө сынактын жеңүүчүлөрүн аныктоодо чечим кабыл алууга таасирин тийгизчү бардык факторлорду эсепке алуу зарыл. Долбоордун бюджетине киргизиле алчу айлык акынын (сыйакынын) көлөмү боюнча шарттарды мыйзамдарда бекитүү зарыл.